NF-κB (Nükleer faktör kappa B), DNA’yı (transkripsiyon faktörü) okuyan ve kopyalayan protein kompleksidir.
NF-κB proteinleri, doğal ve adaptif bağışıklık, iltihaplanma, stres tepkileri, B-hücresi gelişimi ve lenf gelişimi gibi çok geniş bir biyolojik işlem yelpazesini etkileyen genlerin ekspresyonunu düzenleyen dimerik transkripsiyon faktörleri olarak işlev görür.
- Fizyolojik koşullarda NFkB proteini inflamatuar işlevlere katılır ve hücre döngüsü ile sağ kalımını düzenler. Normalde sitoplazmada inaktif durumda tutulur. Sinyalin alınması ile inhibitör proteini fosforile edilerek parçalanır ve serbest kalarak aktifleşen NFkB molekülü sitoplazmadan çekirdeğe taşınır. Çekirdeğe taşınan NFkB proteini hedefi olan genlerin transkripsiyonunu uyarır.
- Yakın zamanda yapılan bir in vitro çalışma, astrositlerdeki artan NF-activityB aktivitesinin, ağrıya neden olan katekolaminleri inaktive eden bir enzim olan katekol-o-metiltransferazın (COMT) transkripsiyonunu azalttığını göstermektedir.
- astrositlerdeki artan NF-activityB aktivitesinin, ağrıya neden olan katekolaminleri inaktive eden bir enzim olan katekol-o-metiltransferazın (COMT) transkripsiyonunu azalttığını göstermektedir.
Nf-kB COMT expresyonunu düzenler.
- NF-κB (Nükleer faktör kappa B), vücutta ENFLAMASYON, AĞRI ve KRONİK HASTALIKLARDAN sorumludur.
- NF-kB vücutta inflamasyona neden olan en önemli faktördür.
- TNF, IL-1 ve IL-6 sitokinler de literatürede yayınlanan çok bilinen diğer enflamatuarlardır. Bunların üretimi çoğunlukla NF-kB kontrolündedir.
NF-κB artıran faktörler:
NF-κB akut dönemde bağışıklık için gereklidir Kronik aktivasyonu hastalık sebebidir.
- Hipoksi (oksijensizlik) –> en sık neden
- Oksidatif stres (ROS = Serbest Oksijen Radikalleri)–>en önemli neden
- Psikolojik stres
- Obesite
- Çok fazla yemek – çok fazla karbonhidrat, yağ veya protein NF-KB’yi aktive eder
- Yüksek proteinli diyet ( IGF-1 yoluyla)
- Kanda aşırı yağ (fazla yağ, karbonhidrat veya yağ dokusu / obezite)
- Fazla doymuş yağ (kaprilik asit ve laurik asit hariç )
- Sağlıksız diyetler.
- Yüksek kan glikoz seviyeleri
- Yüksek glisemik indeksli gıdalar
- Lektinler (baklagillerde bulunur)
- Aktif Vitamin D seviyesi düşmesi(1,25 OH Kolekalsiferol)
- Sigara
- Sitokinler: IL-1b, TNF (bu etki çift yönlüdür)
- Oksitlenmiş LDL (Düşük dansiteli lipoprotein)
- Güneş / UV (ultraviyole) ışınları
- Bakteriyel-Viral enfeksiyonlar
- Radyasyon (İonize edici)
- Akut egzersiz
- Circadien ritm bozulması
- Uykusuzluk
- Ağır metaller
- Aldesteron
- Angiotensin II
- Alkol
- Lityum (bağırsak hücrelerinde)
- Kokain
NF-κB ETKİLERİ: Akut ve Kronik etkiler
- AKUT etki: NF-κB, akut zararlı hücresel uyaranlara, enfeksiyonlara karşı ilk bağışıklık yanıtını oluşturur. “Hızlı etkili ” bir transkripsiyon faktörüdür; zararlı hücresel uyaranlara karşı koyucu ilk cevaptır.
- KRONİK ETKİ: NF-κB’nin kronik aktivasyonu ise tehlikelidir; kanser, enflamatuar (kronik ağrılı hastalıklar) ve otoimmün hastalıklarla ilişkilendirilmiştir.
NF-κB ETKİLERİ: Akut ve kronik etkiler
- Beyinde NF-kB uyarılması ise, büyüme ve gelişmeden sorumludur, büyüyen nöronlar bilişsel performansı ve zekayı artırabilir. Sinaptik plastisite, öğrenme, bellek, sinaps fonksiyonu ve dendritlerin ve dendritik dikenlerin büyümesi için önemlidir. Beyinde NF-kB aktivasyonu ile BDNF (Beyin kaynaklı Nörotrofik Faktör), NGF (Sinir Büyüme Faktörü), TNF (Sitokinler), PKAc (Kinazlar) ortaya çıkar.
- NF-kB’nin beyinde az olması anxite yarattığını gösteren fare çalışmaları mevcut.
- NF-kB kronik olarak aktive edilmesi ise depresyon yaratır.
- Stres, NF-kB‘ yi aktive eder , bu nedenle zaman zaman, stresli akut nöbetler bilişsel güçlendirme için son derece faydalı olabilir, ancak kronik stres bu proteini kronik olarak aktive ettiğinden zararlıdır.
- Beyin gibi kalp de aynı şekilde tepki verir. NF-kB indüksiyonunun akut nöbetleri özellikle kalp krizi sırasında kalbe faydalı olabilir, ancak kronik aktivasyon kalp hastalığına neden olur .
- Bu nedenle, NF-kB kronik olarak değil, akut ataklar şeklinde aktive edilmesi daha iyidir.
- Akut egzersiz NF-kB’yi geçici olarak kas ve vücudun diğer kısımlarında) aktive eder, ancak yine akut ve kronik aktivasyon farklıdır. Egzersiz aşırı yapılmadığında genellikle çok sağlıklıdır.
- Güneş hakkında da aynı şey söylenebilir, çünkü NF-kB’ yi aktive eder; azı yarar çoğu zarardır.
NF-κB Kronik aktivasyonu ile ilişkili Kronik hastalıklar:
(NF-κB, TNF, IL-1, IL-6 gibi sitokinleri artırdığından bunların yaptığı hastalıklar da listelenmelidir ancak bu listeye konmamıştır.)
- Yaşlanma (Aging )
- Kanser – yaklaşık 45 kanser türü
- Otoimmün ve inflamatuar hastalık, Multipl Skleroz, Lupus
- Kalp Hastalığı, Ateroskleroz, İnme, Angina
- Diyabet – Tip 1 ve 2
- IR (İnsülin direnci)
- Obesite
- Ağrı
- Anksiyete
- Depresyon
- Şizofreni, Bipolar kişilik, Anoreksiya
- Gut hastalıkları, Irritabl barsak sendromu (IBS)
- Crohn hastalığı
- Kolit
- Kronik Yorgunluk Sendromu
- Artrit
- Migren
- Baş Ağrısı
- Alerji
- Astım
- KOAH
- Alzheimer
- Parkinson
- ALS
- Osteoporoz
- Uyku apnesi
- Egzama
- Psoriasis
- Böbrek hastalığı, Sarcopenia, HIV-1 aktivasyonu, Sepsis, Gastrit
Obezitenin pek çok sağlık sorununa neden olduğu bilinmektedir.
- Akut dönem: Çok yemek yeme akut dönemde vücutta bir ana büyüme düzenleyicisi olan NF-kB’yi harekete geçirir; Bu dönemde NF-kB artarak enerji tüketimini teşvik ettiği ve yağ dokusu büyümesini inhibe ettiği bulunmuştur.
- Kronik dönem: Obesite ve aşırı yeme, kronikleştiğinde NF-kB‘ yi sürekli aktive eder. Bu nedenle obesite birçok kronik hastalıkla ilişkilidir.
- NF-KB aktivasyon, insülin ve leptin direncine neden olabilir; tersi de doğrudur. Bunlarda NF-KB’ yi artırır ve bir kısır döngü oluşur.
NF-κB’ yi azaltanlar
- Kalori kısıtlaması
- Ketozis
- Egzersiz
- Akdeniz diyeti
- Meditasyon
- Yoga
- Glukokortikoid reseptörünün artan aktivitesi
- Stres / Glukokortikoidlerin kısa artışları (egzersiz burada işe yarar )
- Çörek otu tohum yağı
- Yaban mersini
- Balık / Balık yağı
- Mantarlarda besleyici maya / B glukanlar
- Dayanıklı nişasta
- Zeytinyağı
- Bal
- Yasemin Çayı / Çay Polifenolleri
- Rooibos çayı
- Tart Kiraz
- Cayenne / Capsicum
- Nar ( Ellagic asit)
- Stevia
- Trehaloz
- Tarçın /Sodyum benzoat
- Çikolata / kakao
- Soya
- Keten tohumu
- Susam
- Küflü sebzeler / Sülforafan
- Sarımsak (dialil sülfit, S-alkimerkaptosistein, ajoen)
- Zerdeçal ( curcumin)
- Kırmızı biber ( capsaicin)
- Karanfil ( öjenol)
- Zencefil (gingerol)
- Curry otu
- Anason
- Rezene (anethole)
- Fesleğen
- Biberiye ( ursolic asit)
- Zeytin
- Kereviz
- Domates / Likopen
- Neredeyse tüm popüler bitkiler NF-κB protein kompleksini (vücudun birçok hücresinde) inhibe eder .
- NF-kB’nin azaltılması, antijen toleransını arttırır, bu da bazı gıda alerjilerinde intoleransı azaltır.
- Çoğu meyve ve sebzeler NF-kB’yi inhibe etmeye yardımcı olur.
- NF-KB’ yi inhibe edenlerin tüm hücrelerde inhibe ettiği anlamına gelmez. Örneğin, bu maddelerin bazıları vücudun çoğunda NF-kB’yi inhibe ederken beyinde aktive eder.
NF-κB’ yi azaltan takviyeler
- Melatonin
- Resveratrol (500 mg, 5g lösin ile )
- Theaflavinler – Çay (güçlü)
- Pregnenolon (Pregnenolon NF-kB inhibe ederek aşağıdakine dönüştürür: Progesteron, DHEA, Kortizol, Allopregnanolone, Estradiol, Pregnenolon metabolitleri)
- Magnezyum (Mg)
- Çinko (Zn)
- Meyan
- Boswellia
- EGCG (Epigallo catechin gallat)
- Zeytin yaprağı / Oleuropein
- Pirolokinolin kinon (PQQ)
- Aspirin
- Curcumin
- Hi-Maize / Butyrate
- Niagen NAD
- Kombucha / Laktik asit
- Hidroksitirosol
- Luteolin
- Andrographolide
- Fisetin
- Berberin
- Theanine
- Partenolid / Feverfew (güçlü): Bu genellikle araştırma literatüründe NF-kB’yi inhibe etmek için kullanılır, bu da muhtemelen potansiyel ve biraz seçici demektir
- Süt devedikeni / Silymarin
- Quercetin
- NAC
- Lipoik asit
- Yaban mersini
- Bromelain
- Astaksantin
- Üzüm çekirdeği extresi
- Acı kavun
- Ursolik asit
- Astragalus
- Rutin
- Myricetin
- Histidin
- Kırmızı Maya Pirinç / Statinler
- Metformin
- Honokiol
- Çin Takke / Baicalin
- Fo -Ti
- Tribulus
- Betulin / Chaga
- Danshen / Tanshinone,
- Oxymatrine
- Epimedium
- Emodin ( Fo -Ti, Resveratrol, Aloe, Ravent’te bulunur)
- Moleküler Hidrojen