Glutatyon

Glutatyon nedir?

·       Glutatyon vücutta doğal yollarla 3 aminoasitten (sistein, glisin, glutamin) üretilen ve vücutta hayati rol oynayan çok önemli bir peptitdir.

·       Glutatyon en güçlü antioksidandır. Kuvvetli, etkili, mükemmel bir paslanma ve yaşlanma karşıtıdır. “Serbest radikal” denen toksik molekülleri yok ederek bedeni temizler.

·       Glutatyon bitkiler, hayvanlar, mantarlar ve bazı bakteri ve arkelerde bulunan en güçlü ANTİOKSİDANdır.

·       GLUTATYON tüm antioksidanlar arasında en güçlü SERBEST RADİKAL (toksin) AVCISI; aynı zamanda en önemli DETOKS sağlayıcısıdır.

·       Glutatyon hücreyi, DNA’ yı ve mitokondriyi serbest radikallere karşı korur. Enerji ocaklarımız olan mitokondrilerin korunması YÜKSEK ENERJİ demektir.

·       Aktif Glutatyon (GSH): GSH glutatyonun aktif şeklidir. %90 üzerinde aktif glutatyon, %10 inaktif (oksitlenmiş) durumda glutatyon normaldir. Serbest radikalleri toplayarak inaktif hale gelen glutatyon, karaciğerde kendini yeniler. Böylece aktif inaktif dengesini korur. Toksinler daha da biriktiğinde GSH azalmaya devam eder. GSH, %90’ın altına düştüğünde serbest radikallerle savaşı kaybedilmeye başlanır. GSH %70’in altına düştüğünde ise bağışıklık sisteminde bozulma görülür.

Glutatyon ne işe yarar?

1. Glutatyon seviyesi yüksekliği sağlıklı ve uzun yaşam süresi demektir.
2. Glutatyon, serbest radikaller, peroksitler, lipit peroksitler ve ağır metaller gibi reaktif oksijen türlerinin  (serbest radikal) neden olduğu önemli hücresel bileşenlerin hasar görmesini önler. 
3. Glutatyon serbest radikal temizliği ile detoks sağlar.
4. Glutatyon özellikle hücrede mitokodri hasarını önler. Mitokondri hücrenin enerji santralidir. Mitokondri hasarı demek enerji üretemeyen yaşlanan hastalanan kanserleşen hücreler ve vücut demektir.
5. Glutatyon, sağlıklı kalmak; performans azalması, yaşlanma, kanser, kalp damar hastalıkları, bunama (demans) ve başka birçok kronik / dejeneratif hastalığın önlenmesinde ve hastalıklardan korunmak için en önemli moleküllerden biridir.
6. Glutatyon DNA üretiminde, bağışıklık sisteminin düzenli çalışmasında, sperm oluşumunda, beyinden civanın uzaklaştırılmasında, karaciğerden yağların uzaklaştırılmasında da etkilidir.
7. Glutatyon enflamasyon (iltihap) kontrolü sağlar.
8. Glutatyon kas performansını artırır. Glutatyon enjeksiyonlarından sonra dinamizm, güç, kuvvet ve yüksek iş verimi kazanılır. Kas gücü ve verimliliğini artırdığı için glutatyon sporcu sağlığında da önemli bir moleküldür.
9. Glutatyon hücrelerin enerji ocakları olan mitokondrileri korur sayısını artırır. Mitokondrileri sayısı arttıkça glutatyon üretimi de, kullanımı da maksimuma çıkıyor. Beden adeta bir tür enerji patlaması yaşıyor.

Serbest radikal nedir? Glutatyon ilişkisi nedir?

·       Serbest radikal her gün her an bedenin ürettiği, yılda birkaç kiloyu bulan son derece zararlı doğal atık ürünleridir.

·       Serbest radikaller dokundukları her yeri harap eden son derece tehlikeli yapılardır, kronik ağrı, kronik hastalık ve kansere neden olurlar.

·       Serbest radikal zararları hücrelerden çaldıkları elektronlar nedeniyle hücrenin yaşlanması ve paslanması hastalanması ile ilgilidir. Serbest radikaller her türlü kronik hastalığa neden olan kötü moleküllerdir.

·       Serbest radikaller sürekli “elektron açlığı” içinde olduklarından, hücrenin zarından, DNA’ sından, mitokondrisinden, iç yapısından “elektron hırsızlığı” yaptıkları için zararları fazladır ve yok edilmeleri gerekir. Bunun için glutatyon ve ozon “serbest radikal avcılığı yapmaktadırlar.

·       Glutatyonun rolü: serbest radikale DNA’dan çalacağına ben sana kendi elektronumu vereyim sen de DNA’ yı rahat bırak demektir. DNA elektronunu çaldırmazsa sorun çözümlenir. Elektronu alan serbest radikal artık serbest olmadığından zarar veremez.

·       GLUTATYON en önemli SERBEST RADİKAL AVCISIDIR.

Glutatyon alımı ile ne olur?

1. Sağlıklı kalmak,
2. Performansı artırmak
3. Hastalıkları önlemek
4. Yaşlanmanın etkilerinden korunmak,
5. Bağışıklık artırmak
6. Enflamasyonun kontrolü
7. Kas hasarını azaltmak
8. Kasların iyileşme süresini kısaltmak
9. Kas kuvveti ve dayanıklılığını artırmak
10. Metabolizmayı yağ depolama yerine kas yapımına kaydırmak.

Oksitlenme ve Antioksidan ne demektir?

·       Oksit pas, antioksidan pas temizleyici anlamına gelir.

·       Vücutta paslanma serbest radikaller denen oksidan moleküller nedeniyle gerçekleşir.

·       Vücudun oksitlenmesi yani paslanma; yaşlanma, enflamasyon (iltihaplanma ), ağrı ve kansere yol açar.

·       Sağlıklı vücut için oksidan ve antioksidan oranları dengede olmalıdır.

Glutatyon nasıl etki gösterir?

·       Serbest radikaller tahrip gücü yüksek moleküllerdir. Az miktarlarda iken yabancı partikül, yaşlı hücre, mikropları yok ederken aşırı ve kontrolsüzken sağlıklı hücrelere de saldırır.

·       Glutatyon, serbest radikallere kendi elektronunu vererek etkisizleştirir böylece sağlıklı hücrenin yıkımına ve DNA hasarına engel olur. 

·       Glutatyon hücreye, mitokondriye ve DNA’ ya hasar veren serbest radikallere elektronunu vererek oksidan ve toksik serbest radikalleri etkisiz hale getirir.

·       Glutatyon performans azalması, yaşlanma, kronik hastalık, bunama, bağışıklık, kanser sorunlarına önleyici etki gösterir.

Serbest radikal – Glutatyon mekanizması

·       Hücrelerin enerji ocakları olan mitokondrilerde vücudun enerji kaynağı olan ATP üretilir.

·       Elektron transport zincirlerinde elektronlar kayarken ATP oluşur.

·       Bu aşamada bazı elektronlar açığa çıkarak, serbest radikal adı verilen oksidatif maddelere dönüşür. Serbest radikaller metabolizmanın atık ürünleridir.

·       Serbest radikaller dokunduğu her şeyi tahrip eder. Bu sayede mikroplar, yaşlı hücreler, yabancı partiküller mikroplar vücuttan temizlenir.

·       Normalde vücut için yararlı olan bu mekanizma  serbest radikallerin  kontrolsüz ve fazla üretildiği durumlarda sağlıklı hücrelere da zarar verir. Hücre yıkımı ve DNA hasarı ile serbest radikaller kronik hastalıkların temelini oluşturur.

Glutatyon nasıl yükseltilir?

Glutatyon 4 şekilde yükseltilir:

1. Glutatyon içeren beslenme: Brokoli, Brüksel lahanası, lahana, karnabahar, roka, avokado, şeftali, karpuz. tarçın, kakule, zerdeçal, domates, bezelye, sarımsak, soğan, kırmızı biber, böğürtlen, çilek, domates, ıspanak, fındık ve yeşil çay
2.  Ağızdan takviye olarak glutatyon alınması: Glutatyon protein yapıda olduğu için mide asidinde parçalanır. Mide asidine dirençli lipozomal formdaki glutatyon ağızdan kullanılmalıdır.
3. Damardan glutatyon serumları uygulanması: Etkili ve hızlı sonuç alınan bir yöntemdir. Beslenme ile yeterince destek alamayan, yaşlı ya da yaşadığı kronik hastalıklar nedeniyle yoğun detoks ihtiyacı olan kişilere damardan glutatyon desteği vermek çok değerli bir tedavidir. Damardan glutatyon tedavisi beraberinde aynı seruma eklenen C vitamin desteği, Alfa lipoik asit, NAC, selenyum gibi tedavilerle başarı şansını artırır.
4. Fiziksel aktivite: glutatyon düzeylerinin artmasını sağlar. Haftada en az üç defa günde 30 dakikalık yoğun egzersiz vücudun antioksidan savunmasını artırmaktadır.

Intravenöz (IV) damar içi – Glutatyon nasıl uygulanır?

·       İntravenöz (IV) glutatyon  – Şiddetli glutatyon noksanlığı olan kanser tedavisi, HIV / AIDS tedavisi, kronik hastalıklar, toksik beslenme, toksik yük ve yaşam, genetik mutasyonlar nedeniyle gibi durumlarda veya başka nedenlerden ötürü kendi glutatyonlarını yeterli şekilde üretemeyen kişilerde başvurulan damar içi uygulamadır.

·       Hastalardaki tıbbi duruma göre, IV glutatyon haftalık veya günlük olarak düzenli biçimde uygulanmalıdır. Genellikle 4-5 seans uygulama başlangıç için yeterlidir.

·       Glutatyon IV yoldan verildiğinde kan akımındaki yarılanma ömrü çok kısa olup ortalama 14 dakikadır. IV glutatyon 2,000 mg (2 g) dozunda verildiğinde hücrelerin alabileceği sistein şeklinde birikir.

·       Uygulamadan 90 dakika sonra idrarda glutatyon ve sistein atılımında sırasıyla 300- ve 10-kat artış olur. (High-dose intravenous glutathione in man. Pharmacokinetics and effects on cyst(e)ine in plasma and urine. Aebi S, Assereto R et al. Eur J Clin Invest. 1991 Feb;21(1):103-10)

Glutatyon Yükselten Besinler

1. METİLASYON BİLEŞENLERİ B6, B9, B12 BİOTİN Folik asit: Folat, vitamin B6 ve vitamin B12, biotin gibi metilasyon nütrientlerini içeren besinler önerilir. Nohut, dana ciğeri, mercimek,ıspanak, kuşkonmaz, avokado, pancar, börülce, brokoli. Karaciğerde glutatyon üretimini artırmaya yardımcı olan besinler (glutatyon prekürsörleri) arasında kükürtten zengin olan sarımsak, soğan, brassica grubu sebzeler (brokoli, lahanagiller, su teresi, karnabahar, brüksel lahanası), radika, şalgam sayılabilir.
2. SELENYUM: Selenyum, vücudun glutatyon üretimi ve geri dönüşümü için önemlidir. Brezilya fındığı, sardalya, pisi balığı, otlak hayvanı etleri, hindi, tavuk göğsü, karaciğer, tavuk, yumurta, ıspanak selenyumdan zengin gıdalardır. Ay çekirdeği, mantar, yumurta, esmer pirinç, tahıllar
3. C VİTAMİNİ: Kırmızı kan hücrelerinde ve lenfositlerde glutatyonu yükseltmeye yardımcı olur. Portakal, greyfurt, kivi, çilek, kırmızı biber,  yeşil biber, Brüksel Lahanası, kale, brokoli,C Vitamini kırmızı kan hücrelerinde ve lenfositlerde glutatyon düzeyini artırır.
4. E VİTAMİNİ: Reaktif oksijen hasarını önlemek için glutatyon ile birlikte çalışan ve glutatyon bağımlı enzimleri koruyan önemli bir antioksidandır. Bu nedenle birlikte çalışırken, C ve E vitamini glutatyonun geri dönüşümüne yardımcı olur ve hastalıkları engeller. Badem, ay çekirdeği, balkabağı, avakado,ıspanak, tatlı patates, alabalık, zeytinyağıEvitamininden zengindir.
5. NAC (N Asetil sistein): N-acetyl-cysteine (NAC) glutatyon üretimini uyaran değerli bir destektir. Ucuz ve hızlı etkilidir. NAC ile GSH düzeylerindeki yükselme birkaç saat süren geçici bir yükselmedir.
6. ALA (Alfa lipoik asit) :α-Lipoik Asit aktif glutatyon (GSH) düzeylerinin artmasına yardımcı olan bir destektir. Günde 300-1200 mg Alfa lipoik asit ayrıca insülin duyarlılığını artırmakta ve diyabetik nöropati semptomlarını azaltmaktadır.
7. Koenzim Q10: Çok önemli bir antioksidandır.
8. SAM-e: S-adenosyl-methionine,  kısmen sisteine dönüştürelen bir methionin türüdür, siroz ve kolestaz tedavisinde kullanılır. Duygu durumunu stabilize eden popüler bir destektir.
9. Melatonin hormonu: known uyku ve uyanıklık döngüsünü düzenleyen hormondur, beyindeki epifiz bezi tarafından üretilir. Melatonin kana gece salınır ve üretimi büyük ölçüde ışığa bağlıdır. Melatonin aynı zamanda çok güçlü bir antioksidandır. Başka antikosidanları uyarma özelliği vardır. Melatoninin beyin, karaciğer, kaslar ve kanda GSH düzeylerinin etkili biçimde artırdığı gösterilmiştir. Bilinen tek doğal melatonin kaynağı vişnedir.
10. Deve dikeni (Milk thistle – silymarin): glutatyon düzeylerini yükseltir. Karaciğeri temizleyici, koruyucu ve yenileyici özelliğiyle tanınmaktadır.
11. Whey proteini
12. Sülfür içeren besinler: Roka, brokoli, Brüksel Lahanası, lahana, kara lahana, karnabahar, kale, hardal otu, turp, şalgam, su teresi
13. Magnezyum (Mg): glutatyon sentezi için önem taşıyan gamma glutamil transpeptidaz enziminin çalışması için gerekli olan bir mineraldir. Günde 490- 700 mg alınması önerilmektedir. Balık, ıspanak, kabak, balkabağı çekirdeği, ayçiçeği çekirdeği, fasulyegiller, ceviz, badem, yerfıstığı zengin magnezyum kaynaklarıdır.
14. Çinko (Zn): eksikliği özellikle kırmızı kan hücrelerinde aktif glutatyon düzeylerinin düşmesine yol açar. Ancak yüksek çinko düzeyleri de toksiktir. Yetişkinlerde önerilen günlük alım 8-11 mg dır. En zengin çinko kaynakları istiridye, kırmızı ve beyaz et, kabuklu deniz ürünleridir. Bitkisel kaynaklardaki çinkonun biyoyararlanımı hayvansal kaynaklara nazaran çok düşüktür.
15. Glutatyon üretimini uyaran baharatlar: Zerdeçal, tarçın, kakule ve çörek otudur.
16. Glutatyondan zengin besinler: Mg / 100 g              

Besin	GSH Miktarı
Kuşkonmaz	28.3
Avokado	27.7
Ispanak	11.4
Bamya	11.3
Brokoli	9.1
Kavun	9.0
Domates	9.0
Havuç	7.9
Greyfurt	7.9
Portakal	7.3
Kabak	7.0
Çilek	6.9
Karpuz	6.6
Papaya	5.8
Kırmızı biber	5.5
Şeftali	5.0
Limon	4.8
Mango	4.3
Muz	4.1
Karnabahar	4.0
Ceviz	3.7
Salatalık	3.5
Yeşil dolmalık biber	3.4
Elma	3.3
Üzüm	2.7

Kaynak: Glutathione in foods listed in the National Cancer Institute’s Health Habits and History Food Frequency Questionnaire. Jones DP Nutr Cancer. 1992;17(1):57-75.; Alan Pressman “Glutathione. The Ultimate Antioxidant”; Leo Nollet “Handbook of Analysis of Active Compounds in Functional Foods”, pp.73-74; Lester Packer “Handbook of Antioxidants”, pp. 551-552

Glutatyon eksikliği nedenleri

1. İç faktörler: Yaşlanma, bağışıklık, DNA onarımı, oksidatif stresten korunma, aşırı serbest radikal üretimi gibi çeşitli süreçlerin önemli bir parçası olan glutatyona duyulan gereksinimin artmasıyla ilgilidir. Kronik hastalıklar da glutatyonu tüketir.
   
2. Dış faktörler: Toksik beslenme, toksik maddelere maruz kalmak (sağlıksız ortamlar..) Asetaminofen (parasetamol) ;
   Aseton, çözücüler (tiner);
   Akaryakıt ve yan ürünleri;
   Ağır metaller (civa (diş dolguları, aşılar, dövmeler), kurşun, kadmiyum, bakır vb.);
   Böcek öldürücüler (pestisitler), zirai mücadele ilaçları (herbisidler);
   Nitratlar ve kimyasal gıda katkıları (salam, sosis, tütsülenmiş gıdalar vb);
   Yapay tatlandırıcı aspartam;
   Sentetik gıda boyaları;
   Benzopirenler (sigara dumanı, mangal dumanı, egzos dumanı vb.);
   Alkol;
   Ev temizlik ürünleri (deterjanlar, çamaşır yumuşatıcılar, oda kokuları, naftalin, temizlik malzemeleri, beyazlatıcılar vb.);
   Mutfak malzemeleri (yapışmayan tava kaplamaları, plastik saklama kapları, konserve kutuları ve Karton ambalajların iç kaplamaları vb.);
   Formaldehid ve stiren (fotokopi ve printer toner mürekkepleri);
   Klorlu su;
   Röntgen ışınları;
   UV radyasyon;
   Elektromanyetik alanlar (EMF);
   Endüstriyel atıklar.
   Yetersiz beslenme – kofaktör olan vitamin ve minerallerin eksikliği sonucunda glutatyon sentezi yetersiz kalır, başka antioksidanların yetersizliği de glutatyonun harcanmasına neden  olur;
   Aşırı egzersiz – vücutta fazla miktarda serbest radikal oluşması sonucunda glutatyonu harcanmasına neden olur;
   Kronik stres; kaygı, endişe; depresyon;
   Gece saatlerinde ışığa maruz kalınması melatonin salınmasını baskılayarak glutatyonun azalmasına neden olur (başucu lambaları, cep telefonu, tablet gibi cihazların ekranından yayılan mavi ışık);
   Yaş – 20 yaşından sonra doğal glutatyon üretimi her on yılda ortalama %10 azalmaktadır.