Eliminasyon Diyeti

Detoks – Eliminasyon diyeti geçirgen barsak sendromu ile vücuda giren toksik maddelerin atılımı sağlayan birçok hastalığın  tedavisinde kullanılan özel bir beslenme şeklidir.

Nedir?

• Detox- eliminasyon diyetlerinin amacı vücuda giren ve vücudu hasta eden toksik, allerjen maddelerin vücuttan uzaklaştırılması, bozulmuş mikrobatanın düzeltilmesine yönelik beslenme modelidir. Özellikle gluten, lektin ve laktoz vücuttan uzaklaştırılır.
• Özellikle “geçirgen barsak sendromu = Leaky Gut” ve “otoimmün hastalıklar” da çok etkilidir. Enflamasyonu yani iltihabı azaltarak organizmayı tedavi eder.

Nasıl?

• Detox diyetinde birinci öncelik “Leaky Gut” denilen geçirgen sızdıran barsak sendromu tedavisi ile başlanır. Sızdıran barsak sendromu başladığında düşük seviyede enflamasyonda (yangı) başlar. Otoimmün süreç başlamış olur yani vücut kendi kendine düşman olur.
• Barsak hücreleri birbirine “tight junction” adı verilen sıkı bağlarla  bağlıdır.
• Stres, toksinler, yiyecek artıkları, ilaçlar, patojenler, organ bozuklukları enflamasyon yaratır.
• Enflamasyon oluştuğunda tight juction bağları gevşeyerek barsak hücrelerinin aralarının genişlemesine neden olur.
• Genişleyen barsak hücreleri arasından geçmemesi gereken büyük moleküller barsaklardan kana geçer. Bu nedenle vücut ciddi toksik yük altında kalır. Yani geçirgen sızdıran bağırsak sendromu endotoksemiye (kan zehirlenmesine) neden olur.
• Geçirgen barsak sendromunda patojen ve allerjen maddeler içeri girdikten sonra vücudun tüm sistemlerini etkileyen bir hastalıklar zincirine neden olur.

Leaky gut = geçirgen sızdıran barsak sendromu olduğunuzu nasıl anlarsınız?

Geçirgen barsak anketi

• Allerji
• Besin allerjisi
• Gaz, karın şişkinliği
• İshal – kabızlık
• Kas eklem ağrıları
• Baş ağrıları
• Kronik her hangi bir hastalık
• Sık hastalanma
• Hatırlama güçlüğü
• Kronik yorgunluk
• Kronik kaygı
• Sürekli huzursuzluk
• Sürekli ruh hali değişikliği

Leaky gut = geçirgen sızdıran barsak sendromu belirtileri

1. Gıda duyarlıkları
2. Bağırsak hastalıkları: Huzursuz bağırsak sendromu, Chron hast, Ülseratif kolit: Alfa1 antitripsin ve calprotektin seviyeleri artışı barsak iltihabi hastalıklarının belirtisidir. Geçirgenliği azaltmak için Çinko kullanılır, çok başarılıdır.
3. Otoimmün hastalıklar: Gaitada ölçülen zonulin proteini artmış ise otoimmün hastalık geçirgen barsak sendromuna bağlıdır.
4. Troid hastalıkları: Hashimato – kronik troidit gibi hipotroidizm, metabolizma bozuklukları, yorgunluk, depresyon
5. Emilim bozuklukları: Beslenme yetersizlikleri, B12, folat, magnezyum, mide asit düzey eksiklikleri, SIBO (İnce barsaklarda disbiyoz, aşırı gaz, şişkinlik, yorgunluk, karın ağrısı, ishal ya da kabızlık)
6. Cilt hastalıkları: Zamansız akne, sedef, sivilce
7. Duygu durum bozuklukları: Serotonin %95 ‘i barsaklarda sentezlenir. Barsak geçirgenlik artışı serotonin seviyesini düşürerek depresyon ve bilişsel sorunlara yol açar.

Geçirgen barsak sendromunda nasıl bir yol izlenir?

• İyi anamnez (hikaye)
• Besin tüketim alışkalıkları
• Geçirgen barsak anketi
• Sindirim sorgulanması
• Bristol gayta anketi
• Beslenme – eliminasyon diyeti

Büyük tuvalet özelliği – Bristol gayta skalası?

Geçirgen barsak sendromunda potansiyel riskli besin grupları?

• Gluten
• Laktoz
• Kazein
• Lektin

Eliminasyon diyetlerinde uzak durulması gereken besinler

Süt ve süt ürünleri, gluten ve birçok tahıl kesilir.

1. Gluten: Tahıllarda bulunur. Gluten; glutenin ve gliadin proteinlerinden oluşan komplex bir proteindir. Gliadin geçirgen barsak sendromuna yol açar. Ardından sistemik enflamasyon, immün tolerans azalması ve otoimmün hastalıkların ortaya çıkması söz konusudur. Glutendeki gliadin peptid proteini barsak epitel Caco-2 hücrelerinde aktin filament yapısını değiştirerek Zonulin proteininin sinyal yolağını harekete geçirir. Zonulin artışı ve hücreler arası bağların yapısını bozarak geçirgen barsak sendromuna neden olur. Bağırsakların geçirgen olması sindirilmemiş gıda parçacıklarının, toksinlerin, bağırsaktaki patojen bakterilerin, gliadin proteininin kana karışması demektir. Bu durum kronik hale geldiğinde sistemik inflamasyona, immün toleransın azalmasına ve otoimmün hastalıklara yol açar. Zonulin yapımı çölyak hastalarında daha fazladır ancak glutendeki gliadin de zonulini artırarrak geçirgen barsak sendromuna neden olur. Barsak bariyerini onarmak için glutamin, glisin, lizin, prolin aminoasitleri gerekir. Bağırsaktaki bağlar 2-4 gün içinde yenilenir. 1 haftada tüm duvar yenilenir. Gluten ve kazeinin alt fraksiyonları kan beyin bariyerini geçebilir ve hasara neden olabilirler. Eliminasyon diyeti enflamasyonu gidererek bağırsak biyotasını iyileştirir. İnflamasyonun sakinleşmesiyle kronik immün aktivasyon azalır. Fonksiyonel yağ, fitonutrientler, lifler duvarı güçlü kılar. Fitonutrientler antioksidandırlar; bağırsak, karaciğer, böbrek detoksifikasyonunu sağlar. Alkali vücut sağlarlar.                
   
2. Laktoz: Sütte bulunan şekerdir. Dünya nüfusunun %25 -90 laktaz enzim yetersizliği mevcuttur. Besin intoleransına neden olur. Süt ve süt ürünleri yasaklanır.
   
3. Kazein: Sütte bulunan proteindir.
   
4. Lektin: Tahıllarda, kuru baklagillerde ve kuru yemişlerde bulunur. Karbonhidratları bağlayan protein veya glikoproteinlerdir. İlk olarak eritrosit (alyuvar) hücre duvarına bağlandıkları gösterilmiştir. Bu bağlanmalar neticesinde lektinler hücrelerle etkileşime girebilir; hemen her hücre yüzeyine bağlanıp her doku ve organa zarar verebilirler. Özellikle sürekli alımında barsak yüzeyi hasar görebilir ve geçirgen barsak sendromuna yol açabilir. Lektin leaky gut sendrom, ,insülin direnci, leptin direnci, bağırsak flora bozukluğu, otoimmün hastalıklar gibi sorunlara yol açabilir. Lektinler aynı zamanda tüm bitki ve hayvanların hücrelerinde bulunur ve hücrelerin birbirleriyle ve çevreleriyle iletişimini sağlarlar. Aynı zamanda hücre içi fonksiyonlarda da görev alırlar. Lektinler ısıya ve sindirim enzimlerine karşı dayanıklıdır. Tüm tahıl, baklagil ve kuru yemiş gibi tohumlar filizlenmek çoğalmak için Fitik asite sahiptirler. İnsanlarda fitik asidi sindirecek fitaz enzimi yoktur. Bu nedenle fitik asit Ca, Fe, Zn, Mg, Cu, Mn gibi minerallere bağlanarak emilimlerini azaltır. Fitik asiti en iyi parçalama yöntemi çimlendirme ve fermantasyon yöntemleridir. 24 saat suda bekletme sonraki 24 saat peynir altı suyu veya yoğurt suyunda bekletme fermente eder. Çimlendirme yöntemi ise 24 saat suda beklettikten sonra günde 2 kez sudan geçirilerek nemli tutulur. Üzeri tülbentle örtülüp 3-5 gün bekletilir. 1 cm filiz yeterlidir.
   
5. İçecekler: Kahve, alkol, süt, hazır içecekler
   
6. Alkol, çikolata, sığır eti, işlenmiş et ( salam, sosis, sucuk vs), kabuklu deniz ürünleri, soya, mısır, mısır şurubu, şekeri fıstık
   
7. Yumurta (bazı diyetlerde çıkarılabilir).

Eliminasyon – detoks diyetlerinde yenilebilir besinler

• Onarımı gerçekleştiren proteinler: Et – kemik suyu, glutamin, glisin, lizin, prolin
• Fonksiyonel yağlar: Zeytın yağı, hindistan cevizi yağı, avakado yağı, ghee yağı (sade yağ), susam yağı, yağlı tohumlar
• Bitkisel sütler: Badem sütü, hindistan cevizi sütü
• Tavuk ve kümes hayvanları
• Balık
• Gluten içermeyen tahıllar: Karabuğday, Kinoa, Chia, Pirinç, Pirinç kepeği, Keten, Keten tohumu, Yağlı tonum unları (badem, fındık…), Patates, Mısır, Soya, Amaranth unu, Tapyoka unu, Teff
• Lifli besinler
• Fitonutrientler: Tüm sebzeler ve bazı meyveler (avakado, ananas, yabanmersini, böğürtlen..)
• Tüm baharatlar: Kırmızı biber, kişniş, zencefil, tarçın, kimyon, dereotu, nane, karanfil, kekik, biberiye, zerdeçal
• Ev yapımı soslar, sirke

Gluten içeren tahıllar

• Arpa
• Buğday
• Bulgur
• Kuskus
• Yulaf
• Malt
• Arpa şehriye
• Çavdar unu
• Siyez
• İrmik
• Erişte
• Makarna

Gluten içermeyen tahıllar?

• Karabuğday
• Kinoa
• Chia
• Pirinç
• Pirinç kepeği
• Keten
• Keten tohumu
• Yağlı tonum unları (badem, fındık…)
• Patates
• Mısır
• Soya
• Amaranth unu
• Tapyoka unu
• Teff

Eliminasyon – detoks diyette neler yenir?

Süt ve süt ürünleri, gluten ve birçok tahıl  yasaktır. Fonksiyonel yağlar, tüm sebzeler, bazı meyveler, tohumlar, protein (et, tavuk, balık serbest), glutensiz tahıllar serbesttir.

1. Fonksiyonel yağlar: Enflamasyonu baskılar, Kan şekerini dengeler, Tatlı krizlerini engeller.
   
2. Zeytinyağı: HDL yükselterek oksidatif hasarı önler.
   
3. Hindistancevizi yağı: MCFA içeriğiyle depolanmaksızın enerji metabolizmasında kullanılır. Enerji üretimi için keton parçalarına dönüşür.
   
4. Avokado yağı: Antioksidan, potasyum, magnezyum, folat,kolin ve glutatyon kapasitesi yüksektir.
   
5. Ghee yağı (Sade yağ): Süt proteinleri tamamen ayrıştırılmıştır. SCFA içeriği nedeniyle kolay sindirilirler. Sindirim enzimlerini uyararak sindirimi kolaylaştırırlar. İçeriğindeki bütirik asit nedeniyle antiviraldir.
   
6. Susam yağı: Karaciğer fonksiyonlarını ve enflamasyonu baskılamaya yardımcıdır.
   
7. Yağlı tohumlar: Fonksiyonel yağ kaynağıdırlar. Allerjen olduklarında diyetten hemen çıkarılmalıdırlar.

2.Sebze ve meyveler: Antioksidan ve fitonutrientlerden zengindirler enflamasyonu baskılarlar.

3. Proteinler: Kan şekeri dengelenmesi, yeme dürtüsünün azalması ve detoksifikasyona yardımcıdır.

4. Glutensiz tahıllar: Karabuğday, Kinoa, Chia, Pirinç, Pirinç kepeği, Keten, Keten tohumu, Yağlı tonum unları (badem, fındık…), Patates, Mısır, Soya, Amaranth unu, Tapyoka unu, Teff

Eliminasyon – detoks diyeti ne işe yarar?

• Bağırsak geçirgenliğini 1 hf içinde onarır.
• Enflamasyonu baskılar – ağrıları önler.
• Bağışıklık sistemini düzeltir.
• Gıda allerjilerini düzeltir.
• Duygu durum bozukluklarını düzeltir.

Eliminasyon – detoks diyeti nasıl yapılır?

• Süt – süt ürünleri ve gluten, duruma göre 3 hf veya 6 hf süreyle diyetten çıkarılır.
• Lektinl tahıllarda bulunur. Allerji, hapşırma, astım, başağrısı, kızarıklık, kulak çınlaması gibi histamin duyarlılığı gelişmiş durumlarda detoks diyetinden lektin de tamamen çıkarılır.
• Kalori kısıtlamasına gerek yoktur.
• Günde 2 öğün beslenme (intermitant fastıng= aralıklı oruç = IF beslenme)
• Aralıklı oruç (IF beslenme) yapamayan hastalarda beslenme açlık durumuyla belirlenir.
• Semptomlar şikayetler 3 hf sonunda düzeldikçe gıdalar azar miktarlarda tek tek başlanır. Semptomlar geri dönmüyorsa 3 er gün aralarla yeni gıdaya geçilebilir. Semptomlar yeterince geçmez ve tekrar başlarsa bir 3 hf daha devam edilir.

Eliminasyon – detoks diyeti yan etkileri?

• DİE OFF Sendromu: Eliminasyon – detoks diyet başlangıcında semptomlar kötüleşir ya da hasta kendini iyi hissetmezse DİE OFF Sendromu gelişmiş olabilir.
• DİE OFF Sendromu: Tedavi esnasında ölen bakteri, maya ve/ veya mantarlar lipopolisakkarit (LPS) toksinleri salgılarlar. Bu toksinler geçirgen bağırsak sendromu nedeniyle kana karışır ve kişinin kendini kötü hissetmesine neden olurlar.
• DİE OFF Sendromu belirtileri: Ateş, kas eklem ağrıları, yorgunluk, titreme, baş boğaz ağrısı, migren, kurdeşen, kaşıntı, deri döküntüleri, yoğun tatlı isteği, ishal, kabızlık, gaz, şişkinlik, hiperaktivite, öfke, anksiete, sinirlilik, beyinde sis, ter ve gaytada kötü koku

Die off semptomları nasıl azaltılır?

• Probiyotikler yavaş yavaş veya ileriki aşamalarda eklemek
• Detoks karaciğer çaylarını ve smoothie tariflerini diyete dahil etmek

Fitik asit parçalama yöntemleri?

1. Fermantasyon: Kuru baklagillerin 24 saat suda, sonraki 24 saat peyniraltı suyu ya da yoğurt suyunda bekletilmesi
2. Çimlendirme: İlk 24 saat suda bekletildikten sonra günde 2 kez sudan geçirilir. 3-5 gün sonra bakliyatta çimlenme başlar. Bu çok sağlıklıdır.
3. Bakterial fitazlar: Sağlıklı bağırsakda bulunurlar. E. coli, B. subtilus, Candida crusei, Aspergillus fumigatus isimli bakteriler fitik asidi eritirler.